ที่ตั้ง: ตำบลเมืองนะ อำเภอเชียงดาว เลยปากทางเข้าดอยหลวงเชียงดาวมาประมาณ 31 กิโลเมตร และห่างจากตัวเมืองจังหวัดเชียงใหม่ประมาณ 103 กิโลเมตร

     อุทยานแห่งชาติผาแดง มีเนื้อที่ทั้งหมดประมาณ 1,123.336 ตารางกิโลเมตร หรือ 702,085 ไร่ มีแนวเทือกเขาติดต่อจากดอยเชียงดาวและดอยผาแดง เป็นป่าผืนเดียวกันกับเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาวและอุทยานแห่งชาติศรีลานนา และยังเป็นต้นน้ำลำธารของแม่น้ำปิงและแม่แตง มีสถานที่เที่ยวทางธรรมชาติที่น่าสนใจมากมาย ทั้งน้ำตกศรีสังวาลย์ น้ำตกหินปูนสูงประมาณ 20 เมตร สายน้ำไหลลดหลั่นลงมาเป็นชั้นๆ 3 ชั้น สวยงามแถมยังเดินไปเที่ยวได้สะดวก บ่อน้ำร้อนโป่งอ่าง เป็นบ่อน้ำร้อนธรรมชาติ นักท่องเที่ยวนิยมไปนอนแช่น้ำร้อนธรรมชาติที่นี่กัน

    สำหรับคนที่ชื่นชอบการผจญภัยต้องแวะไปเที่ยวถ้ำผาแดงและถ้ำล่อง ที่อยู่ในเขตหน่วยพิทักษ์อุทยานฯ ที่ ผด.2 ห้วยจะค่าน ถ้ำผาแดงในฤดูหนาวและฤดูร้อนจะสามารถเดินเข้าไป ชมน้ำตกในถ้ำได้ ส่วนถ้ำล่องนั้นอยู่บนยอดเขาเลยขึ้นไปอีก 2 กิโลเมตร บริเวณปากถ้ำมีลักษณะเป็นหินงอกหินย้อยเป็นล่องๆ สวยงามมาก ขากลับยังได้แวะชมขุนน้ำรู ต้นน้ำที่มี น้ำผุดออกมาจากภูเขาตลอดเวลาและที่พลาดไม่ได้เลยคือการขับรถ 4WD ขึ้นไปชม ความงามยามพระอาทิตย์ขึ้นบนดอยคํ้าฟ้า ยอดดอยสูง 1,834 เมตรจากระดับน้ำทะเล ที่งดงามไม่แพ้สถานที่เที่ยวแห่งไหนเลย

การเดินทาง: จากตัวเมืองเชียงใหม่ใช้ทางหลวงหมายเลข 107 สายเชียงใหม่-ฝาง ผ่านอำเภอเชียงดาวถึงกิโลเมตรที่ 79 แยกซ้ายเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข 1178 (ปากทางแยกเมืองงาย) ขับรถต่อไปประมาณ 24 กิโลเมตร ก่อนถึงบ้านนาหวาย เลี้ยวซ้ายเข้าไปประมาณ 150 เมตร ถึงที่ทำการอุทยานฯ ผาแดง

ช่วงเวลาท่องเที่ยว: ตลอดปี ฤดูหนาวจะหนาวจัด ส่วนฤดูฝนในเดือนสิงหาคมจะมีลูกเห็บตกตามสายฝนมาด้วย

     เป็นน้ำตกหินปูนขนาดกลาง มีความกว้างประมาณ 10 - 12 เมตร มีความสูงประมาณ 10 - 15 เมตร มีน้ำตก 3 ชั้น ไหลลงเป็น 3 ช่วง เกิดจากขุนน้ำนาหวาย สภาพทั่วไปบริเวณน้ำตกมีพันธุ์ไม้ขนาดใหญ่ขึ้นอยู่บ้าง ตอนต้นน้ำพื้นที่ใกล้เคียงถูกแผ้วถางป่า ป่าโปร่งมีป่าไผ่แทรกอยู่บ้าง ตอนท้ายของน้ำตกยังมีสภาพดีอยู่ น้ำตกนี้อยู่ที่บ้านนาหวาย ตำบลเมืองนะ อำเภอเชียงดาว ห่างจากทางหลวงจังหวัดหมายเลข 1178 ตอนเมืองงาย-บ้านนาหวาย ประมาณ 150 เมตร แยกที่ กม. 24.5 อยู่ห่างจากอำเภอเชียงดาวประมาณ 35 กิโลเมตร การคมนาคมสะดวกสบาย ไหลลดหลั่นลงมาเป็นชั้นๆ บรรยากาศบริเวณน้ำตกมีความร่มรื่นน่าพักผ่อน ตัวน้ำตกอยู่ห่างจากที่ทำการไป 150 เมตร

     เป็นบ่อน้ำร้อนขนาดเล็ก มีแก๊ส กำมะถัน และควันไอน้ำระเหยขึ้นมา มีน้ำไหลตลอดปี น้ำมีอุณหภูมิสูง 70-80 องศาเซลเซียส
      บ่อน้ำร้อนตั้งอยู่ในบริเวณทางเข้าหมู่บ้านบริเวณโป่งอ่าง แยก กม. 22 ของถนนเมืองงาย-บ้านนาหวายห่างจากทางแยกประมาณ 2 กิโลเมตร ตรงบริเวณนี้มีนกหลายชนิดชุกชุม  ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติไปทางทิศใต้ประมาณ 3 กิโลเมตร

      ออกเดินทางจากเทศบาลตำบลเมืองนะขึ้นไปทางเหนือประมาณ 6.7กม.เลี้ยวขวาจะมีโขดหินขนาดพอประมาณก้อนหนึ่งนั่นคือทางขึ้น การขึ้นถ้ำต้องเดินเท้าขึ้นได้อย่างเดียว ทางขึ้นจะทีทางเท้าสลับกับชั้นหินบ้างบางที่สลับกันไป ระยะทางเดินประมาณ 1 กม. จะพบกับถ้ำไม่ลึกมาเท่าไหร่ ปกติจะมีพระมาธุดงเป็นประจำ ถัดขึ้นไปอีกจะพบกับถ้ำเล็กๆอีกที่หนึ่ง ต้องใช้ไฟฉายในการเข้าไปเพราะข้างในมืดมาก เป็นที่อยู่ของค้างคาวจำนวนมาก ข้างในเป็นหินย้อยพอประมาณซึ่งดูแล้วสวยงามมาก

    ก่อสร้างเมื่อวันที่ 27 กันยายน 2543 มีขนาดความจุน้ำได้ 49,200 ลบ.ม. เป็นน้ำที่ไหลออกมาจากถ้ำผาชัน มากักเก็บน้ำเพื่อใช้ในการเกษตรและอุปโภคของชาวบ้านนาหวายรวมทั้งหมู่บ้านใกล้เคียง

เส้นทาง
   เดินทางจามเทศบาลตำบลเมืองนะออกมาทางทิศเหนือเมื่อถึงสถานีตำรวจภูธรนาหวายเลี้ยวขวาเข้าไปประมาณ 2.3 กม. อยู่ด้าวขวามือ

    ต้นกำเนิดแม่น้ำปิง มีลักษณะเป็นธารน้ำเล็กๆ ไหลออกมาจากภูเขา ชาวบ้านเชื่อว่าต้นน้ำแห่งนี้เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ ก่อนฤดูทำนาทุกปีจะจัดพิธีไหว้และพิธีบวชป่าชุมชนขึ้นที่นี่

    ถ้ำเมืองนะ ตั้งอยู่ที่ด้านขวา ติดกับเส้นทางเดินทัพสายสำคัญ สมัยกรุงศรีอยุธยาทั้งฝ่ายไทยและฝ่ายพม่า อยู่ห่างจากเขตแดนไทย-พม่า ฝั่งประเทศไทย ประมาณ ๑.๕ กิโลเมตร ขณะนี้บริเวณนี้เป็นที่ตั้งศูนย์อพยพไทยใหญ่ นับพันหลังคาเรือน ตามประวัติศาสตร์เส้นทางสายนี้ สมเด็จพระนเรศวรมหาราชเป็นเจ้า ได้ใช้เดินทัพจะเข้าไปตีทัพอังวะที่มารุกราน เมืองงาย และเมืองแสนหวี ซึ่งเป็นเมืองขึ้นของกรุงศรีอยุธยา โดยเสด็จยกทัพไปทางเมืองเชียงใหม่ และทรงพักทัพที่เมืองเชียงใหม่ เพื่อสักการะพระพุทธสิหิงค์ และทรงเสด็จยกทัพไปตั้งค่ายใหญ่ที่ เมืองงาย จากเมืองงาย ก็ทรงเสด็จยกทัพผ่านเมืองนะ เข้าสู่เขตทุ่งแก้วของเมืองหาง (ขณะนี้ อยู่ในเขตประเทศพม่า เรียกว่า เมืองต่วน) เพื่อจะไปตีทัพอังวะ ที่บริเวณทุ่งแก้วนี้ พระองค์ท่านได้เกิดประชวรด้วย "ไข้ทรพิษ"

    ถ้ำเมืองนะ อยู่ติดกับเส้นทางเดินทัพ มีลักษณะตั้งอยู่สูงกว่าพื้นที่ราบประมาณ ๘ เมตร จุคนได้ประมาณ ๒๐-๓๐ คน เป็นถ้ำตัน สภาพเป็นพื้นเรียบ แต่ที่น่าแปลกคือ ที่ปากถ้ำมีร่องรอยของการทลายปากถ้ำให้กว้างออก และมีการนำหินจำนวนมากมาทำเป็นทางลาด (ลักษณะเดิมอาจจะเป็นหน้าผาค่อนข้างจะชัน เหมือนบริเวณใกล้เคียง) ขนาดกล้างประมาณ ๕ เมตร เพื่ออาจจะใช้เป็นทางขึ้นลง ด้วยคนจำนวนมากในคราวเดียวกัน (ผิดปกติจากถ้ำทั่วๆ ไป)
สภาพของหินที่ถูกทำลายที่ปากถ้ำ และหินที่นำมาทำทางขึ้นลง มีการสึกกร่อนทางธรรมชาติ ซึ่งต้องใช้เวลาเป็นร้อยๆ ปี ถึงจะมีสภาพแบบนั้นได้ และเมื่อย้อนหลังไปเมื่อหลายร้อยปี (ดูจากสภาพหินที่ถูกทลายปากถ้ำ และหินที่นำมาทำทางขึ้นลง) บริเวณนี้ก็ยังคงจะเป็นป่าดงดิบ จะมีคนจำนวนมากมายทลายปากถ้ำได้ และนำหินก้อนโตๆ มาถมเป็นทางขึ้น-ลงได้ ก็เฉพาะคนที่มากับกองทัพเท่านั้น และถ้ายามปกติ คนในกองทัพก็ไม่มีความจำเป็นที่จะต้องไปทำลายปากถ้ำ ให้กว้างออกและทำทางขึ้นลงที่มีขนาดใหญ่ เพราะตัวถ้ำมีขนาดเล็กและตัน คงจะไม่มีสิ่งใดสำคัญที่จำเป็นต้องเคลื่อนย้าย ด้วยคนจำนวนมากในเวลาเดียวกัน ขึ้นไปเก็บหรือนำลงมา หรือมีน้ำหนักมากจนต้องทำทางขนาดใหญ่ขึ้นไปรองรับ และในประวัติศาสตร์เท่าที่พอทราบอยู่บ้าง บางส่วนก็ไม่ปรากฎว่าได้ของสำคัญอะไร รวมทั้งไม่มีพวกโบราณสถาน หรือชุมชนใหญ่อยู่ในบริเวณแถวนี้

ลักษณะภายในถ้ำ
    ภายในถ้ำมีแท่นหินขนาดคนนอนได้สบาย แต่ขณะนี้ได้มีสำนักสงฆ์เกิดขึ้นที่นี่ และได้ใช้ไม้กระดานปูยกพื้นเหนือแท่นหิน เป็นที่ตั้งของพระพุทธรูป และมีการตกแต่งพื้นถ้ำด้วยปูนซีเมนต์ทำให้เปลี่ยนสภาพที่แท้จริงไป สอบถามจากพระที่สำนักสงฆ์ได้ทราบว่า "หลวงปู่ดู่" แห่งวัดสะแก อำเภออุทัย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ซึ่งไม่เคยออกนอกเขตวัด นับตั้งแต่อุปสมบทจนมรณภาพเมื่อปี พ.ศ.๒๕๓๓ (ท่านเคยออกธุดงค์ ๑ ครั้ง) ชาวอยุธยาถือว่าท่านเป็นเกจิรูปหนึ่งของอยุธยา ท่านได้บอกให้คณะศิษย์มาตั้งสำนักสงฆ์ขึ้นที่ถ้ำนะนี้ เพราะว่าเป็นสถานที่สำคัญที่ สมเด็จพระนเรศวรมหาราชเป็นเจ้า ทรงเสด็จมาสวรรคต ณ ถ้ำแห่งนี้ ด้วยการให้ พระวรงคต วิริยะธโร ซึ่งเป็นลูกศิษย์ออกธุดงค์ไปค้นหาจนพบ และนอกเหนือจากที่ได้กล่าวมาแล้ว ได้สอบถามชายชาวไทยใหญ่อายุประมาณ ๖๐ ปี ความว่า ตั้งแต่เขตทุ่งแก้ว (เมืองต่วน) ในพม่า และตั้งแต่เขตแดนไทย ตามล่องเขาทางเดินทัพ จนถึงเมืองงายพบเห็นถ้ำที่ไหนบ้าง ที่มีการทำลายปากถ้ำให้กว้างออก และมีการทำทางขึ้น-ลงที่มีขนาดใหญ่ เหมือนกับถ้ำที่เมืองนะนี่บ้างหรือไม่ ก็ได้คำตอบจากชาวไทยใหญ่บอกว่า ไม่มี และยังบอกต่อไปว่า บริเวณแถวนี้ เคยเดินหาของป่า ตั้งแต่สมัยยังเป็นเด็ก ก็เห็นลักษณะถ้ำแบบนี้ที่เดียว คือ ณ ถ้ำเมืองนะ วัดถ้ำเมืองนะ แห่งนี้เท่านั้น